Badania przesiewowe

Nowotwory jamy ustnej stanowią poważny problem z uwagi na późną wykrywalność,  wysoki wskaźnik śmiertelności i niską świadomość pacjentów. W 90% przypadków nowotworów złośliwych rozwijających się w jamie ustnej jest rak płaskonabłonkowy błony śluzowej.  

Objawami raka jamy ustnej mogą być: biała lub czerwona plama lub zmiana zabarwienia błony śluzowej, nadżerka lub owrzodzenie, które nie goi się samoistnie ( do 2 tygodni), łatwo krwawi i zwykle jest niebolesne ( we wczesnym stadium), wyczuwalne zgrubienie lub guzek na błonie śluzowej, przewlekły obrzęk szczęki lub żuchwy, asymetria twarzy, rozchwianie zębów, drętwienie lub utrata czucia, trudności z żuciem i połykaniem, zmiana głosu lub przewlekła chrypka. Rak jamy ustnej rozpoznany we wczesnym stadium klinicznym daje szansę przeżycia 80-100%. Rak jamy ustnej diagnozowany  w III i IV stadium klinicznym ma wskaźnik śmiertelności 40-50% w ciągu 5 lat. W 2012 roku Polska znalazła się w gronie krajów z jednym z najwyższych wskaźników śmiertelności.

Czynnikami ryzyka są: wiek 40+, płeć (mężczyźni 70%, kobiety 30% ), palenie tytoniu i używanie wyrobów tytoniowych, nadużywanie alkoholu, zakażenie wirusem HPV 16/18, promieniowanie UV, przewlekłe urazy mechaniczne, zakażenie grzybicze, immunosupresja i indywidualna podatność.

Grupami ryzyka zachorowania na raka jamy ustnej są:

• grupa niskiego ryzyka – wiek  do 40r.ż. , bez nałogów
• grupa podwyższonego ryzyka – osoby w wieku 18-39 lat aktywnych seksualnie  (ryzyko zakażenia wirusem HPV 16/18)
• grupa wysokiego ryzyka – wiek 40+, konsumenci wyrobów tytoniowych, obecność wirusa HPV 16/18
• grupa najwyższego ryzyka – wiek 40+, konsumenci wyrobów tytoniowych i alkoholu, obecność wirusa HPV 16/18 ,w wywiadzie choroba nowotworowa.                                     

Zmiany przednowotworowe błony śluzowej jamy ustnej to obszary zmienionej morfologicznie tkanki, gdzie ryzyko nowotworzenia jest większe niż w tkance zdrowej. W rozwoju zmiany przednowotworowej istotną rolę odgrywają czynniki kancerogenne. Do najczęstszych zmian przednowotworowych błony śluzowej jamy ustnej zaliczamy: leukoplakię ( zmianę białą, o charakterze nadmiernego rogowacenia ), erytroplakię (zmianę czerwoną ), erytroleukoplakię (zmianę mieszaną), choroby warg oraz przewlekłe nadżerki i owrzodzenia.

Prawidłowe badanie pacjenta powinno składać się z : wywiadu ogólnomedycznego, wywiadu stomatologicznego, oceny grupy ryzyka , badania klinicznego zewnątrzustnego ( z badaniem regionalnych węzłów chłonnych ), badania klinicznego wewnątrzustnego (według schematu ) i  badania przesiewowego. W razie wykrycia patologii  wykonywane są badania: radiologiczne, laboratoryjne, cytologiczne, histopatologiczne.

Skrining jest to systematyczne badanie przesiewowe przeprowadzane w grupie  osób bez objawów choroby w celu wykrycia zmian patologicznych w okresie bezobjawowym lub w stadium przedklinicznym.Badanie powinno być wykonywane szczególnie w grupach zwiększonego ryzyka. Prawidłowe badanie kliniczne błony śluzowej wzrokiem i dotykiem przy użyciu światła lampy bezcieniowej jest „złotym standardem” we wczesnym wykrywaniu zmian przednowotworowych. Badanie przesiewowe wspomaga wczesne wykrycie  zmian patologicznych przez uwidocznienie zmian niewidocznych w standardowym badaniu klinicznym.

W naszej placówce wykonywane są następujące badania przesiewowe:

• ORALITEST  - urządzenie wykorzystujące zjawisko naturalnej fluorescencji tkankowej.
• MICROLUX  - system oparty jest na zastosowaniu 1% kwasu octowego i światła lampy LED.
• ORABLU – błękit tuloidyny stosowany do barwienia przyżyciowego tkanek o potencjalnym charakterze nowotworowym .

Przedstawione testy  przesiewowe wspomagają wczesne wykrywanie zmian, również tych niewidocznych gołym okiem, ich obserwację i ocenę progresji. Biopsja zmienionej tkanki oraz badanie histopatologiczne jest „złotą zasadą” potwierdzającą diagnozę ostateczną.